Termoplastikler
Termoplastik, ısıtıldığında homojen bir sıvı haline gelen ve soğutulduğunda sertleşen polimer reçinelerinden üretilen bir plastik türüdür. Ancak termoplastik dondurulduğu zaman cama benzer ve çatlamaya elverişli bir hal alır. Malzemeye adını veren bu özellikler tersine çevrilebilir. İşte bu nedenle tekrar tekrar ısıtılabilir, şekillendirilebilir ve dondurulabilir. Termoplastikler, bu özellikleri nedeniyle geri dönüştürülebilmektedir.
Her biri kristalin yapısı ve yoğunluğu farklı olan düzinelerce termoplastik türü mevcuttur. Günümüzde yaygın şekilde üretilen bazı türler arasında polipropilen, polietilen, polivinilklorür, polistiren, polietileneterftalat ve polikarbonat bulunur.
- Geçmiş
- Özellikler
- Uygulamalar
- Süreçler
- Geri Dönüşüm
- SSS
Geçmiş
İlk termoplastik olarak kabul edilen selüloit ilk olarak 1800'lerin ortasında kullanılmış ve yaklaşık 100 içerisinde endüstriye hükmetmeye başlamıştır.
Üretiminin zirve yaptığı zamanlarda fil dişinin yerini alabilecek bir malzeme olarak kullanılmıştır. Günümüzdeyse gitar penalarında kullanılmaktadır.
O zamanlardan beri farklı termoplastik türleri geliştirilmiştir (bakınız: plastik türleri).
Özellikler
Termoplastikler eritilebilen ve neredeyse sonsuz sayıda farklı kullanıma uygun olarak yeniden dökülebilen polimerler olarak tanımlanmaktadır.
En basit moleküler yapıya sahip olan termoplastiklerin kimyasal olarak bağımsız makromolekülleri vardır.
- Isıtıldığında yumuşar yahut erir, soğutulduğunda şekle girer, kaynar ve katılaşır.
- Defalarca ısıtılabilir ve soğutulabilir, ciddi bir hasar almaz, bu sayede yeniden işlenebilir ve geri dönüştürülebilir.
Uygulamalar
Uzun bir süredir piyasada bulunan termoplastikler günlük yaşantımızın önemli bir parçasıdır.
Örneğin akrilonitril bütadiyen stiren (ABS) aşağıdakilerin üretiminde kullanılan bir termoplastik türüdür:
- spor ekipmanları
- oyuncaklar (örneğin LEGO® parçaları)
- birçok otomobil parçası
Polikarbonat şunların üretiminde kullanılır:
- kompakt diskler (CD'ler)
- içecek şişeleri
- gıda saklama kapları
- Gözlük camları, ve daha başka bir sürü şey.
En sık karşılaşılan termoplastik olan polietilen şunların üretiminde kullanılır:
- şampuan şişeleri
- plastik alışveriş poşetleri
- kurşun geçirmez yelekler
Süreçler
Termoplastik üretiminde kullanılan en temel bileşenler monomer yapı taşlarıdır. Örneğin propilen monomeri kullanılarak polipropilen, etilen kullanılarak polistiren, vinilklorür kullanılarak polivinilklorür üretilir.
Günümüzde termoplastikler üretilirken kullanılan hammadde büyük ölçüde fosil hammaddelerden elde edilir. Bir ölçüde biyo bazlı hammaddelerden de söz edilebilir.
Geri Dönüşüm
Termoplastikler tekrar tekrar eritilip şekillendirilebildiği için geri dönüştürülebilir
Kullanılmış termoplastiklerden enerji geri kazanımı da sağlanabilir.
