Poliüretanlar
PUR (ya da poliüretan) dirençli, esnek ve dayanıklı bir üründür.
- Geçmiş
- Özellikler
- Uygulamalar
- Süreçler
- Geri Dönüşüm
- SSS
Geçmiş
Poliüretanlar Prof. Dr. Otto Bayer tarafından (1902-1982) 1930'lu yıllarda icat edilmiştir. Her biri birbirinden farklı görünen ve his bırakan bir çok poliüretan türü vardır. Kaplamalar, yapışkanlar, ayakkabı tabanları, döşekler ve köpüklü yalıtım gibi birçok üründe kullanılırlar. Yine de bütün türlerin temel yapısı özünde aynıdır.
Poliüretanlar, ilk olarak 2. Dünya Savaşında yaygın olarak kullanılmış, o dönem pahalı ve elde edilmesi zor olan kauçuğun yerini almıştır. Savaş esnasında, büyük ölçüde farklı alanlarda kullanılmak üzere uçak cilaları ve dayanıklı kıyafetlerin kaplamaları gibi başka uygulamalar da geliştirilmiştir.
1950'lere gelindiğinde poliüretanlar yapışkanlarda, elastomerlerde ve sert köpüklerde, 50'lerin sonlarına doğruysa günümüzde kullanılanlara benzer esnek ve koruyucu köpüklerde kullanılıyordu.
Bunu takip eden yıllarda birçok gelişme kaydedilmiştir ve bugün bakacağımız her yerde poliüretan malzemelerin kullanıldığına şahit oluruz. Poliüretan, çoğu insanın çok iyi bildiği bir ürün olmamakla beraber, genelde diğer malzemelerden yapılmış kapak veya yüzeylerin ardında "gizli" olduğundan, poliüretanların olmadığı bir dünya hayali mümkün değildir.
Özellikler
Düşük maliyetli ve güvenli olan poliüretanlar, günlük yaşantımızı güvence altına alan ve daha rahat bir hale getiren sürdürülebilir malzemelerdir.
Poliüretan, enerji ihtiyacını azaltarak yeryüzünün sahip olduğu doğal kaynakları muhafaza eder.
Poliüretan, mobilya ve yatak takımlarında kullanılan köpüklerin sağladığı rahatlık ve binalardaki sıcaklığın düzenlenmesine yardımcı olan yalıtım malzemeleri sayesinde hayatımızı daha konforlu bir hale getirmektedir Otomobillerin sahip olduğu tamponlama özellikleri süğrücüleri ve yolcuları kazalara karşı korumaya yardımcı olur.
Bu malzeme, uyarlanabilirliği ve kullanılabilirliği, hatta düşük maliyeti ve geri dönüştürülebilirliği sayesinde çoğu üreticinin ilk tercihi haline gelmiştir.
Uygulamalar
Poliüretanın en bilinen kullanım alanları şunlardır:
- Bina yalıtımı
- Buz dolapları ve dondurucular
- Mobilya ve yatak takımları
- Ayakkabılar
- Otomobiller
- Kaplamalar ve yapışkanlar
- Diğer uygulamalar
Süreçler
Poliüretanlar, diizosiyanatların (MDI ve/veya TDI) bir dizi poliol ile reaksiyona girmesi sonucu elde edilen polimerlerdir. Arzu edilen bitmiş ürüne bağlı olarak, kimyasal formülasyonlarda katalizörler, üfleme maddeleri ve muhtemelen alev geciktiriciler gibi başka malzemeler yer alabilir. Bu kombinasyonlar sayesinde çeşitli ürün türlerinin elde edilmesi mümkün olur.
- sert ve esnek köpükler
- sert ve esnek iç yüzey köpükleri
- elastomerler
- yapışkanlar
- kaplamalar
- sızdırmazlık malzemeleri
Ürünün yoğunluğu kullanılan üfleme maddesinin miktarına ve esnekliği veya sertliği de kullanılan poliol ve diizosiyanat türüne bağlıdır.
Farklı poliüretan şekilleri, genellikle başka malzemeler ile bir araya gelerek birçok bitmiş ürünün üretiminde kullanılabilir.
Geri Dönüşüm
Poliüretan iki temel şekilde geri dönüştürülebilir: malzemenin polimer halinde tekrar kullanıldığı mekanik geri dönüşüm ve malzemenin yeni poliüretan ürünlerin işlenmesine uygun oligomer veya monomer haline getirildiği kimyasal geri dönüşüm. Buna ek olarak poliüretanlar, yapışkan özellikleri sayesinde kauçuk ve ahşap gibi diğer malzemelerin geri dönüştürülmesine de yardımcı olur.
