PAGEV

WFO DÜNYA KIYILARINI TEMİZLEMEYE HIZ KESMEDEN DEVAM EDİYOR

Kimya devi Henkel, Waste Free Oceans ile işbirliği yaptı

Sanayileşme, kentleşme, hızlı nüfus artışı derken dünya hızla kirleniyor, dünyanın yüzde 80’inin su olduğu göz önüne alındığında en çok kirliliğin sularda yaşandığı görülüyor. Sürdürülebilir bir dünya için temiz deniz ve okyanuslara ihtiyacımız var. İşte bu gerçekten yola çıkılarak 2011 yılında başlatılan Waste Free Oceans (Atıksız Denizler) hareketi tüm dünyada hızla yayılıyor. Avrupa’da ilk adımları atılan organizasyonun Türkiye ayağını Plastik Sanayicileri Vakfı (PAGEV), Geri Dönüşüm İktisadi İşletmesi PAGÇEV ile birlikte “Mutlu Balıklar” adıyla yönetiyor. PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu aynı zamanda Waste Free Oceans (Atıksız Denizler) Vakfının Türkiye, Ortadoğu ve Afrika Başkanlığı’nı yürütüyor. Bugüne kadar pek çok kurum ve şirketin desteğini alan Waste Free Oceans son olarak dünya kimya devlerinden Henkel ile üç yıllık bir işbirliğine imza attı.

Tüm dünya kıyılar katı atık tehdidi ile karşı karşıya bulunuyor. Denizlerdeki atıkların yüzde 80’i karasal atıklardan oluşuyor. Söz konusu atıkların her yıl bir milyon deniz kuşu, 100 bin köpekbalığı, deniz kaplumbağası ve balinanın ölümüne sebep olduğu tahmin ediliyor. Bu kirlilik insan sağlığı için de büyük riskler oluşturuyor. Söz konusu atıklar dalgaların, rüzgârın ve güneşin etkisiyle mikro parçalar halinde bölünüyor ve bu mikro atıklar balıklar tarafından yeniliyor. Mikro atıkları balıklar, balıkları da insanlar tüketiyor. Böylece mikro atıklar dolaylı olarak bizlerin gıda zincirine de katılmış oluyor.

Söz konusu bu tehdidin önüne geçmek isteyen PAGEV’in de üyesi olduğu Avrupa Plastik İşleyicileri Birliği (European Plastics Converters - EuPC), “Waste Free Oceans” (WFO) hareketini 2011 yılında hayata geçirdi. Pek çok kurum ve şirketin desteklediği WFO son olarak dünya kimya devlerinden Henkel ile iş birliğine gitti. En az üç yıl sürecek olan bu işbirliği, WFO’nun bugüne kadar yaptığı en büyük anlaşma olma özelliğini taşıyor.
Henkel, okyanusların ve nehirlerin plastik atıklardan temizlenmesi, bu atıkların geri dönüşüm sonucunda yine Henkel bünyesinde değerlendirilmesi amacıyla Waste Free Ocean ile iş birliğine gitti. Buna göre toplanan atıklar, bir milyonun üzerinde şişeye çevrilerek Henkel’in Lovables deterjan markasının ürünlerinde kullanılacak. Gerçekleştirilen işbirliği ile nehir, göl, deniz ve okyanuslardan her yıl 100 metrik ton (yaklaşık olarak yetişkin bir mavi balinanın kütlesi kadar) kullanılabilir geri dönüştürülmüş madde üretimi sağlanacak miktarda plastik atığın toplanması hedefleniyor.

Henkel ve Waste Free Oceans arasındaki işbirliği 2018 baharında, Tuna Nehri’nden plastik atık toplanması ile başlayacak. Bu aktivite, akıntıların ve bölge coğrafyasının etkisiyle en çok plastik atığın hangi noktalarda toplandığının detaylı şekilde ölçülmesiyle, Bulgaristan’dan Macaristan’a ve Romanya’ya kadar uzanan farklı ülkelerde gerçekleştirilecek. Balıkçılar, özel cihazlarıyla nehri tarayıp yüzeyde biriken plastik atıkları toplarken gönüllüler ise nehir kıyılarında ve plajlarda biriken atıkları toplayacak. Kıyıdan her ayrılışlarında balıkçı tekneleri 2 ila 8 metrik ton arasında atığı temizleyebilecek. Tuna Nehri’ndeki atık toplama işlemini yaz boyunca Akdeniz’de gerçekleşecek birçok diğer çalışma takip edecek.

Bugün okyanuslarda yaklaşık 142 milyon ton atık mevcut. Bu miktar kişi başına 20 kg. atık anlamına geliyor. Hatta bu sayıya her yıl 10 milyon ton atık ekleniyor. WFO Vakfı, her geçen gün büyüyen denizlerdeki atık sorunuyla mücadele ederken aynı zamanda balıkçılık sektörünün, uluslararası plastik sektörü ve diğer kilit kurumların ortak bir amaçla birleştirilmesi misyonunu da üstleniyor.

Waste Free Oceans (Atıksız Denizler) hareketinde ilk adım Fransız balıkçı Thomazeau tarafından proje için özel olarak üretilen bir ağ ile Fransa’nın güney sahillerinde atıldı. Proje kapsamında deniz yüzeyindeki atıkları temizlerken balıklara zarar vermeyecek şekilde tasarlanan ağın kullanımı ile ilgili balıkçılara özel bir eğitim de veriliyor. Temizlik harekâtı sırasında toplanan atıklar cinsine göre gruplarına ayrıştırılarak geri dönüşüm tesislerine gönderiliyor. Böylece hem denizler atıklardan temizleniyor hem de geri dönüşüm ile ekonomiye sağlanan katkı giderek artıyor.

Bu proje için kilit nokta elbette balıkçılar. Projede balıkçıların kullanılmasının bir sebebi denizi çok iyi bilmeleri. Ancak bir diğer önemli etken ise Waste Free Oceans ile denizler temizlenirken ekolojik sistem için büyük risk oluşturan aşırı avlanmanın da önüne geçilmesi. Dünyada 80 milyar dolarlık bir sektör haline gelen balıkçılığın yüzde 30’u devlet desteği ile yürüyor. Proje ile balıkçılara topladıkları atık miktarına göre bir ödeme yapılıyor. Projenin finansmanı ise dünyada yerel yönetimler, hükümetler ve özel sektör tarafından karşılanıyor.

Waste Free Oceans (WFO), 2020 yılına kadar denizleri atıklardan temizlemeyi hedefliyor.

WFO’nun Türkiye ayağı “Mutlu Balıklar” adıyla yürütülüyor.

Denizlerdeki atık sorunu tek bir ülkeye ait değil. Bu nedenle Avrupa’da başlayan hareket çok kısa bir sürede uluslararası bir boyut kazandı. Avrupa, Amerika, Ortadoğu ve Afrika, Hindistan ve Uzakdoğu olmak üzere dört başkanlık üzerinden yürütülmeye başlandı. Türkiye PAGEV aracılığıyla bu projenin bir parçası oldu. WFO Türkiye, Ortadoğu ve Afrika Başkanlığı’nı da PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu yürütüyor.

Türkiye kıyılarındaki atıkların yüzde 53’ü dış kaynaklı. Örneğin; Lübnan’ın Sayda sahilindeki düzensiz depolama alanlarından denize karışan atıklar Akdeniz kıyılarını, Suriye Lazkiye kentinin atıkları Hatay’ın Samandağ kıyılarını, Tuna nehri ile gelen atıklar ise Karadeniz’i tehdit ediyor.

WFO’nun Türkiye ayağı olan “Mutlu Balıklar” projesinin tanıtımını Haziran 2012’de Adalar Belediyesi ile Büyükada’da gerçekleştiren PAGEV, projede Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın da desteğini aldı. İlk uygulama için projede kullanılan ağın tasarımcısı Fransız balıkçı Thomazeau da Türkiye’ye geldi ve Türk balıkçıların ilk eğitimini verdi. Eğitim sonunda denize açılan bir grup balıkçı, Büyükada açıklarında deniz yüzeyindeki atıkları toplayarak sahile getirdi ve toplanan atıkları geri dönüşüme gönderilerek projenin ilk adımı tamamlandı. Projenin yaygınlaşması için çeşitli organizasyonlar, etkinlik ve üniversitelerde tanıtım çalışmaları organize edildi.
Projenin ikinci adımı ise 2014 yılının Temmuz ayında Beşiktaş Belediyesi ile Kuruçeşme’de atıldı. WFO Eş Başkanı Bernard Merkx, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Beşiktaş Belediye Başkanı’nın katılımıyla gerçekleşen tören, Waste Free Oceans hareketi için özel olarak geliştirilen ağın bağlandığı teknenin iskeleden hareketi ile başladı. “Mutlu Balıklar” teknesinin deniz yüzeyinde topladığı atıklar sahile getirildi ve geri dönüşüme gönderilmek üzere bir vinç ile çöp konteynerine yüklendi.

Proje kapsamında başta İstanbul olmak üzere tüm Türkiye kıyılarını ve büyük göllerini yüzeydeki atıklardan temizlemeyi amaçlayan PAGEV, bu proje sayesinde tüm atıklar gibi plastiklerin de ekonomik bir değer taşıdığına dikkat çekmek ve geri dönüşüm konusunda farkındalık yaratmayı hedefliyor.