PAGEV

Türkiye'de marketlerde kullanılan plastik poşetlerin ücretli hâle gelmesinin ardından bazı marketler dayanıklı plastik poşetler satarken bazı sivil toplum kuruluşları da bez çanta dağıttı.

Peki çevreye en az zarar veren poşet veya çanta türü hangisi? Çevreyi düşünen tüketiciler ne tür bir poşet veya çanta tercih etmeli?

Bu soruların cevabını bulmak için şu dört soruyu yanıtlamak gerekiyor:

• Poşet veya çantanın üretiminde ne kadar enerji harcandı
• Ne kadar dayanıklı, kaç defa kullanılabilir?
• Geri dönüşümü ne kadar kolay?
• Doğaya kolay karışıyor mu?

Dört katı enerji gerekiyor

Kuzey İrlanda Meclisi'nin 2011'de yaptığı bir araştırmaya göre bir kesekağıdını üretmek için gereken enerji, plastik poşet için gereken enerjinin dört katı.

Petrol rafinerilerinin atıklarından yapılan plastik poşetlerin aksine kese kağıdı için ormanların kesilmesi gerekiyor. Üretim sürecinde de plastik poşetlere kıyasla daha fazla kimyasal kullanılıyor.

Kese kağıdının ağırlığı tek kullanımlık plastik poşetten daha fazla. Bu yüzden üretildikten sonra nakliyesi sırasında daha fazla enerji kullanımına ve dolayısıyla karbon ayak izine yol açıyor.

İklim değişikliğiyle mücadele için kese kağıdı yapımında kesilen ormanların yerine yenilerinin dikilmesi gerekiyor.

2006 yılında İngiltere Çevre Ajansı, çeşitli poşet ve çantaları karşılaştırmış ve sıradan tek kullanımlık plastik poşetlere kıyasla çevreye daha az zararlı olmaları için kaç kere kullanılmaları gerektiğini incelemişti.

Araştırmaya göre kese kağıtları en az üç, düşük yoğunluklu polietilenden yapılan dayanıklı plastik poşetler dört, dokusuz kumaş denen plastik çantalar 11, bez çantalar ise 131 kere kullanmak onları tek kullanımlık plastik poşetlerden daha az zararlı kılıyor.

Pamuklu kumaştan yapılan bez çantaların 131 tek kullanımlı plastik poşet kadar doğaya zarar vermesinin nedeni üretim sürecinde ve pamuğun yetiştirilmesi sürecinde gereken yüksek enerji.

Poşetler arasında çevreye en az zarar vereni kese kağıdı. Fakat kese kağıdını, tek kullanımlı plastik poşetten daha az zararlı olması için en az üç kere kullanmak gerekiyor. Kese kağıdı böyle bir yükü kaldırabilir mi?

Kese kağıtları dayanıklı plastik poşetler kadar güçlü değil ve yırtılma ihtimali daha fazla, özellikle de ıslandığında.

Bu nedenle Çevre Ajansı "Dayanıksızlığı nedeniyle kese kağıdının gereken sıklıkta kullanılması son derece düşük bir ihtimal" diyor.

Bez çantalar diğerlerine kıyasla üretiminde en fazla karbon salınan tür olsa da bunlar arasında en dayanıklısı.

Dayanıksızlığına rağmen kese kağıdının avantajı ise plastikten çok daha hızlı doğaya karışması, böylece doğayı kirletmemesi. Ayrıca plastiğe kıyasla geri dönümü daha fazla. Buna karşılık plastiklerin doğada çözünmesi 400 ile bin yıl arası sürebiliyor.

En iyisi hangisi?

Kese kağıtları tek kullanımlık plastiklerden daha çevreci olmak için daha az tekrar kullanıma sahip olsa da dayanıklılığı az. Tüketiciler kese kağıtlarını yeterince uzun süre kullanamazsa çevreye daha fazla zarar vermiş olurlar.

Northampton Üniversitesi'nde sürdürülebilir atık yönetimi üzerine çalışan Profesör Margaret Bates'e göre türü ne olursa olsun poşetlerin doğaya etkisini azaltmanın en etkili yolu onları olabildiğince çok kullanmak.

Çoğu insan alışverişe çıkarken tekrar kullanılabilir plastik poşetlerini yanlarına almayı unuttuğu için daha fazla plastik poşet satın alıyor.

Bu durum çevreye kağıt, plastik veya bez arasında yapılacak seçimden çok daha fazla zarar veriyor.

*Haber:Tom Edgington
BBC Reality Check