İŞE SAĞLIKLI VE GÜVENLİ DÖNÜŞ REHBERİ
Hazırlanan bu rehbere uyum ve yasal yükümlülük hakkında.
Bu rehber tavsiye niteliğinde olup, içerik bakımından bilgilendiricidir. İşyerleri için www.pagev.org.tr üzerinden yayınladığımız Corona Virüse Karşı Tavsiye Kılavuzunun 2. versiyonu sonrası, tamamlayıcı olarak İşe Sağlıklı ve Güvenli Geri Dönüş Rehberi de yayınlıyoruz.
Bu bir standart veya yönetmelik değildir ve yeni yasal yükümlülükler oluşturmaz. T.C. Sağlık Bakanlığı standartları veya İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası (İSG Yasası) tarafından yaratılan mevcut yükümlülükleri değiştirmez. İSG Yasası uyarınca, işverenler onaylı bir Devlet Planı tarafından yayınlanan ve yürürlüğe konan güvenlik ve sağlık standartlarına ve düzenlemelerine ve normalleşme planlarına uymalıdır. Yeni bilimsel kanıtlar ortaya çıktıkça bu rehberde daha fazla güncelleme yapılabilir.
Sorumluluklar
Acil durumlardan korunma hizmetlerinin aksaksız yürütülmesinden Şirket Yönetimi sorumludur.
Alınacak önlemlerin iş sağlığı ve güvenliği (İSG) kurulunun bulunduğu iş yerlerinde kurul tarafından, diğer iş yerlerinde ise; işveren veya vekili koordinesinde, bulunması halinde işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli ile çalışan temsilcisi ve mümkünse ilk yardım eğitimi almış veya tecrübesi olan kişilerden oluşan ekip tarafından yürütülmelidir.
Amaç
COVID-19 ile ilgili olarak ülkemizde ve dünyanın birçok yerin de Hükümetler, işverenler ve çalışanları ile ilgili, ilerlemeyi güçlendirmede kilit bir rol oynayacak, güvenli bir işe dönüş planı hazırlamaktadırlar. Çünkü güvensiz çalışma uygulamaları her yerde sağlık için bir tehdit oluşturur. Güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları için, temel politika rehberliği ile işe dönüş esas alınmalıdır.
İşe geri dönüşte insan merkezli bir yaklaşım ile çalışanların haklarını, ihtiyaçlarını ve isteklerini ortaya koyan planlar hazırlanmalıdır. İktisadın kalbinde yer alan herkesin, işe dönme kararındaki belirleyici faktörler, yaşam ve sağlık ile ilgili beklentileri dikkate alınmalı ve riskler azaltılmalıdır. İş yerlerinde dolaylı veya doğrudan ilgili gereksiz risklere maruz kalmamak için önlemler alınmalıdır.
Çalışanlar için İSG prosedürleri ve İSG eğitimine katılım işveren tarafından organize edilmelidir. İşyerinde risk faktörleri varsa ve iyileştirici önlemler alınmamışsa, çalışanın geri dönmesi istenemez.
Sosyal diyalog, işe geri dönüş politika tasarımı ve ihtiyaç duyulan güveni yaratma güvenli bir işe dönüşü kolaylaştırır. Etkili işe geri dönüşe verilen cevaplar diyaloğa bağlıdır ve temsilcinin katılımı işveren ve işçi organizasyonlarını geliştirmek, yeterli yasal ve düzenleyici bir çerçeve ve ilgili tüm politika ve önlemlerin alınmasını sağlamak sektörlerin ve tüm çalışanların ihtiyaçlarına cevap vermekten geçmektedir.
İşyerlerinde İSG ile sürekli iyileştirme, yeni programların geliştirilmesi, güvenli ve sağlıklı bir ortam hakkı sağlayacak çalıştırmaları geliştirmelidir.
Şirket yetkilileri, COVID-19 ile ilgili işe geri dönüş İSG rehberliğini yeterli ve düzenleyici çerçeve ile hazırlamalıdırlar. Bu konuda Bakanlık kararnameleri, kararlar, kılavuz ve ilkeler, teknik notlar, incelenmeli bilgi açıklarını ele almak da dâhil olmak üzere kararların ve düzenlemelerin uygulanması, küçük işletmelerin ve en savunmasız çalışanların ihtiyaçlarını dahi karşılar şekilde düzenlemelidirler.
İşveren veya yetkili temsilcisi COVID-19 hakkında önleyici ve koruyucu bilgiler dahil olmak üzere işe dönüş protokollerinin etkili bir şekilde uygulanıp, uygulanmadığının izlemeli ve kontrol etmelidir.
İSG çalışanları işe geri dönüş protokolleri ve eksikliklerinin ihlallerini tespit etmek ve düzeltici önlemler için, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kayıtları tutmaları gerekmektedir. İşyerine geri dönecekler için, yasalara göre ve yetkili makamlar tarafından gerekli görüldüğü şekilde çalışma ortamı sağlanmalı ve bu veriler kamu otoritelerinin durumu herhangi bir zamanda değerlendirmelerini ve bilgilendirilmelerini kolaylaştırıcı kanıtlar şeklinde olmalıdır.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı’nın 07.05.2020 tarih ve 2020/12 sayılı genelgesi ile Covid 19’un iş kazası ve meslek hastalığı olmadığına ilişkin değerlendirmesi de dikkatten kaçırılmamalıdır. https://bit.ly/2YL3EDr
İşe dönüş politikaları her konuya duyarlı olmalıdır. Hamile çalışanlar, özürlü çalışanlar ve daha yüksek risk altında olan çalışanların ihtiyaçları ilgili yasal mevzuatlar çerçevesinde dikkatle gözden geçirilmelidir.
İşyerlerinizde hiçbir şekilde kayıt dışı çalışan bulunmamalıdır.
10 MADDEDE İŞE SAĞLIKLI VE GÜVENLİ DÖNÜŞ EYLEM PLANI
Bu ön eylem planı, iş verenlere, çalışanlara ve temsilcilerine önleyici tedbirler konusunda rehberlik sağlayacaktır.
COVID-19. bağlamında güvenli bir şekilde işe dönüş için, iş sağlığı ve güvenliği risk yönetimine ilişkin yöntemler ve çalışanların katılımını gerektirmektedir. Bu anlamda dikkat edilecek kurallar aşağıdaki gibidir.
1- ÖN EYLEM PLANINI TAKİP ETMEK İÇİN ORTAK BİR EKİP OLUŞTURMA
• İşletmede, ortak iş sağlığı ve güvenliği komitesini toplamalıdır.
• Ekip üyelerini, mesleki formasyonun ve uygulamanın temel ilkeleri konusunda eğitmek gerekir.
• Ekibi, güvenli bir organizasyon düzenlemek için atılması gereken adımları içeren bir çalışma planı geliştirmeye yönlendirmek gerekir.
• Sağlıklı işe geri dönüş planını, varsa iş sürekliliği planına entegre edilmelidir.
• Ekip ve çalışmaları hakkında şirketteki tüm çalışanlarla etkin iletişim kurulması sağlanmalıdır.
2- ÇALIŞMAYA NASIL GERİ DÖNÜLECEĞİNE KARAR VERİLMESİ
• Gerekli önleyici ve kontrol önlemlerini belirlemek için bir risk değerlendirmesi yapın.
• İş faaliyetlerine devam etmeden önce önleme ve kontrol önlemlerinin alındığından emin olun.
• İşyerindeki çalışan ve ziyaretçi sayısı ile ilgili politika ve prosedürleri oluşturun.
3- MÜHENDİSLİK, ÖRGÜTSEL VE İDARİ ÖNLEMLER
• Mühendislik, örgütsel ve öncelikleri kontrol eden bir hiyerarşi kontrol stratejisi uygulanması oluşturun.
• Hastalık bulaşmasını önlemek için idari kontrollere devam edin.
• Fiziksel etkileşimden kaçınmaya önem verin.
• Her zaman tüm durumlarda en az 1,5 metrelik fiziksel mesafenin korunması.
• Bir alanı paylaşan çalışanlar, müşteriler, tedarikçiler ve diğer üçüncü kişiler arasında ayrımı sağlamak için, fiziksel engeller veya ekranlar kurulması.
• İşyerinin ve farklı alanlarının maksimum kapasitesini belirlenerek sözlü, yazılı ve görsel bildirimlerde bulunmak. İşyerinde farklı alanlara örnek olarak toplantı odaları, ofisler, atölyeler, yemek odaları, asansörler, banyolar, soyunma odaları ve diğer ortak alanlar gösterilebilir.)
• Çalışma alanını günlük olarak, tercihen pencereleri açarak doğal havalandırma ile havalandırılması ve her vardiya arasındaki doğal havalandırmanın tekrarlanması.
• Mekanik havalandırma durumunda, dış hava ile sirkülasyonunun sağlanması.
• Isıtma, havalandırma ve klima sistemlerinin bakımlarının yapılması.
• Servis araçlarının dezenfekte edilmesi.
• Toplu taşıma kullanımından kaçınmak için, çalışanlara kademeli veya esnek varış ve ayrılma süreleri sağlanması.
• Büyük çalışan gruplarından kaçınmak için, alternatif iş günleri de dahil olmak üzere, iş rotasyonu önlemlerinin alınması.
• İş vardiyalarında, bir vardiyanın gelişi ile bir diğerinin ayrılması arasında bir boşluk bırakılması.
• Yemek odaları, dinlenme ve soyunma odaları gibi ortak alanların kapasitesinin sınırlanması.
• Tek yönlü sistemleri organize etmek.
• Faaliyetlerin yeniden başlatılması sırasında harici ziyaretlerden kaçının ve bu önlemi sürekli olarak yeniden değerlendirin.
• Paketli seçenekleri ayrıcalıklı kılmak, yemek hazırlama hizmetlerini geçici olarak kısıtlamak.
• Çalışanlara süreç ve daha önce alınan önlemler hakkında gerekli tüm bilgileri sağlamak.
• İşyerinin görünür yerlerine tabela veya diğer grafik materyalleri yerleştiriniz.
• Toplantıda ikramların tek kullanımlık malzemeler ile yapılması.
• Şirketler, yemekhanelerde personeline yemekleri ve içecekleri kürdan ve baharatları tek kullanımlık tabak ve bardaklar ile yapmalıdır. Bu şekilde bulaş konusunun önünü çok ciddi olarak almış olacaktır.
4- DÜZENLİ TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYON
• Tekrar açmadan önce binaları iyice temizleyin ve dezenfekte edin.
• Elektrostatik sprey yüzey temizleme kullanımına öncelik verin ve yetkili kurumlardan onaylı kimyasalları kullanın.
• Temizlik ve dezenfeksiyon sıklığını, özellikle de trafiğin yoğun olduğu alanları artırın.
• Makineleri ve yüzeyleri dezenfekte edin.
• Ortak alanlarda temizlik ve dezenfeksiyon önlemlerini artırın.
• Çalışanlar arasında “iş istasyonumu temiz ve düzenli tutuyorum” taahhüdünü sık sık teşvik etmek.
• Ofis malzemeleri ve sofra takımları gibi öğelerin paylaşımının engellenmesini sağlayınız.
• Alınan mallar, sarf malzemeleri, posta, paketler için temizlik ve dezenfeksiyon prosedürlerini sağlayın.
• Temizlik programlarını ve kontrollerini tüm çalışanlar ve müşteriler için görünür yapın.
• Temizlik ve dezenfeksiyon ile ilgili sorunları iletmek ve ele almak için prosedürler oluşturunuz.
5- KİŞİSEL HİJYEN
• Çalışanlara sabun ile sık sık el yıkama için gerekli koşulları ve araçları sağlayınız.
• En az 40 saniye su veya en az % 60 alkol içeren bir dezenfektan kullanılmasını sağlayınız.
• Kalıp sabun tabletleri yerine sıvı sabunlukların kullanılmasına öncelik verin.
• Uygun yerlere el yıkamayı gösteren tabelalar asınız.
• Girişe ve işyerine, tesislere % 60 el yıkama için, lavabo koyun veya alkol jeli takın.
• Mümkünse, alkol bazlı el dezenfektanı istasyonları kurun.
• Kumaş havlu veya elektrikli hava jetli kurutma cihazları yerine, kağıt havlu kullanmaya öncelik verin.
• Çalışanları selamlarken fiziksel temastan kaçınma ve gözlere, burunlara dokunmamaları konusunda bilgilendirin.
• Çalışanlara öksürürken ağız ve burnu tek kullanımlık bir mendil ile örtme ihtiyacı hakkında bilgi verin, zor durumlarda dirseğin iç yüzü hapşırılması gerektiğini bildirin sonrasında elleri sabun ve su veya alkol bazlı bir dezenfektanla yıkanmasını bildiriniz.
• Çalışanları yiyecek, içecek, mutfak ve kişisel tuvalet eşyalarını paylaşmamaları konusunda bilgilendirin.
• Diğer ödeme yöntemlerini ayrıcalıklı kılarak, nakit kullanımını kısıtlayın veya azaltın.
6- KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMANLARI (KKE)
• Çalışanlara karşılaştığı görevler ve sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili uygun KKE'leri, risk değerlendirmesi ve risk seviyesinin sonuçlarına göre, talimatlar, prosedürler, eğitim ve denetim bilgileri ile birlikte yeterli sayıda ücretsiz olarak sağlanmalıdır.
• Çalışanlarda KKE'leri talimatlara göre muhafaza edip, kullanmalıdır.
7- SAĞLIK GÖZETLEME
• Çalışanların sağlık durumunu izlemek, şüpheli ve teyit edilen vakalar için protokoller geliştirmelisiniz.
• Semptomları veya bulaşma onayı olan işçiler için, evde kalmak için protokolleri tanımlayın.
• COVID-19 ile enfekte kişilerle yakın temasta bulunan çalışanları tespit etmek için tıbbi hizmetin, sağlık uzmanı ve sağlık yetkililerinin talimatlarını izleyin.
• COVID-19 enfeksiyonu şüphesi vakalarını uygun yetkililere iletin.
8- PSİKOSOSYAL DURUM
• COVID-19 nedeniyle işyerinde yapılan değişiklikleri düzenli olarak işgücüne iletmek ve durumun nasıl geliştiğini raporlanmasını sağlamak.
• İhtiyaç olması halinde çalışanlara psikolojik danışma hizmeti sunmak.
• Yeterli dinlenme, fiziksel dengeyi sağlayarak işyerinde sağlığı geliştirme ve refahı teşvik etmeyi sağlamak.
• Uzak çalışanlar ve tele çalışanlar için bağlantı hakkını desteklemek.
• Özellikle uzaktan çalışma sırasında ve iş istasyonlarında ergonomik riskler hakkında bilgi verilmesi.
• Kimyasalların kullanımı ve depolanması için, önleme ve kontrol uygulanması yapılmalıdır.
• Güvenlik açısından kritik öneme sahip, sistemlerin ve personelin çalışmasını sağlamak (bakım, ilk yardım, acil durum hizmetler vb.)
• Huzurlu, güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamının desteklenmesi.
Sürekli iyileştirme, koşullar değiştikçe riskleri değerlendirmeyi ve tedbirlerin sürekli olarak izlenmesini ve değerlendirilmesini gerektirir.
9- ACİL HAZIRLIK PLANLARINI İNCELEYİP, GÜNCELLEYİNİZ.
• İşyerinde daha önce yapılmadıysa, COVID-19'a uyarlanmış bir acil durum planı geliştirin.
• İş sürekliliği planı çerçevesinde, acil durum ve tahliye planı, yeni iş dağılımı, azaltılmış kapasite, erişim göz önünde bulundurularak, tıkanıklığı önlemek için yollar, dolaşım ve tahliye, buluşma noktaları ve güvenlik bölgeleri oluşturmanız gerekmektedir.
10- GÖZDEN GEÇİRME VE GÜNCELLEŞTİRME VE KONTROL ÖNLEMLERİ
• İSG komitesine veya ortak ekibe danışarak, önleme ve kontrolü periyodik olarak izleme riskten kaçınmak ya da en aza indirmek için yeterli olup olmadıklarını belirlemek ve sürekli iyileştirme için düzeltici eylemler uygulamak.
• İşle ilgili yaralanmalar, hastalıklar ve olaylarla, çalışanlarla ilgili kayıtlar oluşturmak ve saklamak, çalışma ortamının izlenmesi ve işçi sağlığı hakkında kayıtları tutmak gerekir.
Kaynaklar
• https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• http://pagevmessage.org/mail/PICS/files/COVID%20SGK%20GENELGE(1).pdf
• https://pagev.org/isyerleri-icin-corona-viruse-karsi-tavsiye-kilavuzunun-2-versiyonu-yayinlandi
“Çorbada kaşığımız olsun”
“Sağlıklı günlerde tekrardan birlikte olabilmemiz dileklerimizle”
