İngiliz The Guardian gazetesi haberinde “Plastik mi karton mu: Hangisi daha yeşil diye soruyor?”
Ambalajın tüm ömrü düşünüldüğünde, kağıt ve karton, plastik eşdeğerlerinden çok daha fazla sera gazı içerir.
Birleşik Krallık'ın en büyük eve teslim gıda şirketi Riverford Organics, karton ambalajdan vazgeçerek plastiğe dönebileceğinin sinyallerini verdi. Müşterilerine bu hafta Guy Watson imzalı bir mektup gönderen Riverford, plastik kutu kullanmanın şirkette ambalaja bağlı ayak izini %70 azaltabileceğini dile getirdi. Şirketin aslında plastiğe hemen geçmek istediğini ama müşterilerin tepkisinden çekindiğini de hissettirdi.
Bu önemli bir konu. Tüketiciler plastiği kötü, kağıt bazlı ürünleri ise zararsız görmeyi sürdürüyor. Ama aslında ambalajın tüm ömrü düşünüldüğünde, kağıt ve karton, plastik eşdeğerlerinden çok daha fazla sera gazı içeriyor. Kağıt ürünlerinin yapımı, çok enerji gerektiren bir iş. Ağacın liflerine ayrılması, ağaç hamurunun sulandırılıp dev merdanelerden geçirilmesi, muazzam enerji tüketilmeden yapılması mümkün olmayan şeyler. Kağıt ve karton üretimi, dünyada üçüncü büyük enerji tüketicisi. Buna karşın plastik hafif, dayanıklı bir malzeme ve üretimi özellikle kağıtla karşılaştırıldığında enerji yoğunluğu açısından düşüktür. İkinci bir endişe ise, kağıt ve karton ürünlerin ve büyük olasılıkla Riverford kutularının, belediye katı atık sahalarına dökülmesi, burada havasız ortamda çürüyerek bir sera gazı olan metan üretmesi. Plastik bilindiği gibi çürümediği için, karbonu hiçbir zaman açığa çıkarmıyor.
Guy Watson'ın şirketi, ürünlerini evlere karton kolilerde teslim ediyor ve bu koliler ertesi haftanın teslimatı sırasında iade ediliyor. Watson, kolilerin on kez kullanılıp geri dönüştürülmek üzere tasarlandığını söylüyor. Gerçekte ise ortalama dört kez kullanıma çıkan bir koli kayboluyor veya kullanılmaz hale geliyor. Kutular "ücretsiz" olduğu için, tüketicinin gözünde bir değeri yok. Dolayısıyla şirketin toplam karbon ayak izinin yaklaşık %10'una kolilerin yapımı ve geri dönüşümü yol açıyor. Bu da, Riverford sebzelerinin yerel dağıtım merkezlerine sevkiyatıyla yaklaşık aynı rakam. Hesapları doğru yaptıysam, karton kolilerin karbon maliyeti, bunların gerçekten 10 sefer kullanılması ve şirketin dediği gibi "köpeğin altına serilmemesi" halinde bile plastik eşdeğerlerinden yüksek oluyor.
Riverford, Birleşik Krallık'ta karbon ayak izi üzerine en çok ve derinlemesine çalışmış firmalardan biri. Şirketin fikrine göre, kağıt ve kartondan çok daha fazla tekrar kullanılabilen plastiğin, gerek dış koliler gerek tekli ürün ambalajları için mevcut ürünlerinden çok daha iyi bir çözüm.
Şirket bu konudaki sıkıntısını dile getirirken, ambalaj ayak izlerinin %85'ine yol açan kağıt ve kartondan tüketicilerin son derece memnun olduğunu, aldıkları tüm olumsuz eleştirilerin ise, ayak izinin sadece %8'ini oluşturan plastik kutu ve poşetlere geldiğini belirtiyor.
Guy Watson ve ekibinin tüm ambalajlarda uzun ömürlü plastik kullanmasını engelleyen, ekonomi ya da karbon muhasebesi değil, tüketiciler. Tüketicilere kağıt ürünlerin çevreye gerçek maliyetini anlatmaktan umudu kesen Watson'ın, hükümetten tedarikçileri ambalaj maliyetinin tümünü beyan edip hesabını vermek zorunda bırakacak önlemler talep etmesini anlayışla karşılamak gerek.
Dayanıklı olmayan herhangi bir şeyin, örneğin ambalaj için kağıdın, neredeyse sonsuz kez geri dönüştürülebilen bir plastik koliden çok daha ciddi bir sorun olduğunu kavramamız da lazım. Plastiğin dünyanın her yerinde önemli bir çöp meselesi olduğu doğrudur. Ancak kağıda kıyasla karbon kirliliğine anlamlı bir katkısı yoktur.
Sadık bir müşterisi olarak Guy Watson'a tavsiyem, plastik ambalajı, belki sadece önceden kabul eden müşterilerle, kullanıma geçirmesi ve fiyatta küçük bir indirim yaparken, her hafta kapımıza bırakılan plastik koliye yüklü bir depozito uygulaması. Böylece ertesi hafta kapıya plastik koli bırakmayan müşterinin hesabına koli bedeli yazılır. İnsanın canını yakar belki ama davranışları değiştirmenin en etkili yollarından biri de cüzdanı vurmaktır. Uzun vadede bakıldığında, plastik kolilerin kullanıldığı "kapalı devre" geri dönüşüm sistemi, karton koliye dayalı bir sisteme göre çevre açısından kat kat daha sürdürülebilir olacaktır.
Riveford'un karbon muhasebesine ilişkin bilgiler için: www.riverfordenvironment.co.uk.
